DİNİN İÇERİĞİ; KARDEŞLİK

Kardeşlik Allah’ın rahmet ve nimetiyle, kullarının kalplerini birleştirmesiyle mümkün olan bir müessesedir. Allah’ın birbirlerini sevdirmesiyle oluşan birlikteliğin adıdır. Kurulan bu birliktelik iyilik ve takvada yardımlaşmanın zeminini oluşturur. Allah ipine yani Kur’ân ve “Hazreti İnsan”a sımsıkı yapışmamızı bu ameliyeden sonra emretmiştir. Hep beraber Allah’ın ipine sarılanların sarılmadan önce kardeş olmaları gerekir. Kardeşleri bir araya getiren İslam ve Hazreti İnsan’dır. Allah’ın evi Kâbe hepsinin yüce bir hedef etrafında toplanmasını sağlamıştır. Her kutsalın, hakikatin Allah indinde bir işlevi vardır. Hakikatler, kutsallar birbirleriyle yarışmazlar. Birbirlerini tamamlarlar.

Allahımız’ın rızası müminlerle kardeş olmakta yatar. O’nun için sohbet ve kardeşlik oluşturmak büyüklerimizin en önemli yollarından, amel ve ahlâklarındandır. Allah için sevmek imanın en sağlam bağıdır. Allah için insanlarla kaynaşmak, sohbet etmek, muhabbet kurmak ve ziyaretleşmek, muttakilerin peşine düştüğü en güzel kulluk sebeplerindendir.

İki mümin karşılaştığı zaman Allah muhakkak birinden diğerine bir hayır ve fayda dokundurur. Samimi arkadaş en zor günlerde kar deşinin derdine düşendir. Çünkü ihtimam ve ilgi gerçek sadakatin sonucudur.

Hazreti Ömer; “Bir kimseye İslam’dan sonra, salih bir din kardeşinden daha hayırlı bir şey verilmemiştir.” buyurmuştur.
Mümin müminlere karşı samimi olmalı, günahkârlara karşı ise, onun yaptıklarının aksinde güzel davranmalıdır. Halis ve samimi olmak kalp ile olur ve Yüce Allah için sevilip kardeş diye kabul edilen kimselere uygulanır.

Allahımız Hazreti Musa’ya vahyettiği haberin birisinde şöyle buyurmuştur; “Eğer bana itaat edersen, müminlerden pek çok kardeşin olur.” Bunu manası şudur: “İnsanlara iyilikte bulunursan, onlara karşı şefkatli davranırsan, kalbini temiz tutup kimseye haset etmezsen, seni seven kardeşlerin çoğalır.”

Önceki salihler, ahirette elde edilecek ebedi nimetleri ele geçirmek için birbirleri ile tanışır ve kardeş olurlardı. Yoksa bunu geçici dünya menfaatleri için yapmazlardı. Allah için kardeşlik ve sevgi ibadettir. Başlatılan kardeşlikler muhafaza edilmeli, uzun soluklu duruma getirilmelidir. Bu da sevginin yaşatılmasıyla mümkündür. Sevginin kaynağı ise Hazreti insandır. İnsan her zaman insana vurulur.

Allah için kardeş olduktan sonra aralarına ayrılık girmişse bu, muhakkak içlerinden birisinin işlediği bir kusur sebebiyle olur. Bişri Hafî Hazretleri buyurmuştur ki; “Kul Allah’ın taatinda kusur işlediği zaman, Allah onu ünsiyet edeceği kimselerden mahrum eder.” Çünkü ona göre kardeşlerle ünsiyet ve muhabbet etmek Allah’ın bir nimetidir.

Muttaki kimsenin alâmeti, sevdiği kimselerle arasında bir ayrılık olursa, onun arkasından güzel konuşmak, onda gördüğü kötülükleri saklayıp gizlemek, kendisinden irtibat ve ilgisini kesene güler yüzle davranmaktır.

Ebu’d-Derda Hazretleri buyurmuştur ki: “Sadık ve samimi bir arkadaşının, bazı kusurlarından dolayı seni kınaması, onu kaybetmenden daha hayırlıdır.”

Hazreti Ahnef b. Kays buyurmuştur ki: ”Allah için kardeşlikte, zillete/nefsini küçük düşürecek hallere razı ol ki, daha yükseğine ulaşasın. Kusurları affetme haline sahip ol ki, sana zulmedeni bile mazur göresin. Bir de haline rıza göster; öyle ki, nefsin için daha fazla bir ihsan istemeyesin; kardeşinden bir kusur görmeyesin.”

Çünkü kıymetli şeylerin peşine düşen kimse, fikrini ona göre hazır eder. Kim bir şeye rağbet ederse, sevdiği şeyleri o yolda feda eder.

Fudayl b. İyaz Hazretleri buyurmuştur ki: “Bir kardeşin, diğer kardeşinin yüzüne sevgi ve merhametle bakması ibadettir.”

Allah için sevmek ancak, O’nun için şart koşulan şeylerin bulunmasıyla sahih olur. Bunlar beraber olduğu zaman birbirine merhamet ve şefkat göstermek; ayrıldıklarında da irtibatlarını, rabıtalarını devam ettirmektir. Bu da birbirine nasihat etmek ve bunda samimi olmak, gıybetten kaçınmak, dostluğa tam bir vefa göstermek, ünsiyet ve muhabbet tesis etmek, dostuna eziyet etmemek, aradaki soğukluğu gidermek, birbirine karşı rahat davranmak ve çekingenliği ortadan kaldırmakla gerçekleşir.

Kendisine nasihat edilen kimse halinde sadık ve samimi ise, nasihatinden dolayı arkadaşını sever. Eğer onu sevmez ve yaptığı nasihatten hoşlanmaz ise, bu onun halinde yalancı olduğunu gösterir.

Tabiin, Allah için edinilen dostlukları çok şerefli bir iş olarak görmüşlerdir; çünkü imanın hakikati bu dostluklarla yaşanmakta ve tadılmaktadır.

İnsan Allah için kardeşliğin gerçekleşmesi istiyorsa, kardeşine karşı samimi olmalıdır. Bunu gıyabında ve yanında korumalıdır. Kalbi ile dili aynı olmalıdır. Halkın içinde ve yalnız iken, ona karşı iç ile dışı aynı bulunmalıdır. Eğer bu hallerde, kardeşine karşı sevgisinde bir farklılık yoksa işte bu, kardeşlikteki ihlâstır. Eğer sevgi ve davranışında bir farklılık oluyorsa, o kimsede bir yağcılık ve sevgisinde parçalanma vardır. Bu, dinde bir bozukluk ve gerçek müminlerin yolunda bir noksanlıktır.

Hazreti Ömer ve oğlu Abdullah şöyle buyurmuşlardır: “Bir adam gündüzleri devamlı oruç tutsa, gecelerini sürekli hep ibadetle geçirse, fakat Allah için sevip Allah için buğzetmese, bu yaptıkları ona hiçbir fayda sağlamaz.”

Allah için sevilen kardeşlerle buluşmak, kalpten sıkıntıları söker atar ve üzüntüleri giderir.

Bir kimseyi dinini zedeleyecek ve müminlerin yoluna ters düşürecek şekilde sevmek; ona ait olmayan ve ondan kaynaklanmayan nimetlerden dolayı ona muhabbet etmek mü’mini; Allah için sevme sıfatından çıkarır.

Selefin ahlâkı şöyle idi: Onlardan birisi, kardeşinde hoşlanmadığı bir hal görünce, onu gizlice kendisine söylerdi yahut bu kusuru bir yazı ile kendisine bildirirdi.

Gerçekten bu davranış, nasihat ile rezil etme arasındaki farkı göstermektedir. Gizli yapılan uyarılar nasihattir; açıktan yapılan uyarılar ise, karşı tarafı halkın içinde rezil etmektir.

Kardeş demek kendine tercih edeceğin kimse demektir. Kişiye Peygamberi kendinden önce gelen, kardeşi ise kendine tercih etmesi gereken kimsedir.

Not: Ebû Tâlib El-Mekkî Hazretleri’nin Kûtu’l-Kulûb adlı eserinden derlenmiştir.