ŞEYTAN İNSANIN DAMARLARINDA KANIN DOLAŞTIĞI GİBİ DOLAŞIR

Peygamber Efendimiz (sav), mescidlerinde itikâf buyururlarken Safiyye validemiz (ra) O'nu ziyarete gelir. Ziyaret sonrası, Safiyye validemiz (ra) dönüp giderken Peygamber (sav)
ayağa kalkar ve mescidin dışına kadar hanımına eşlik eder.

Bu sırada iki sahabi hızla oradan gelip geçmektedir. Onlardan birisi Üseyd b. Hudayr, diğeri de Abbad b. Bişr'dir. Efendimiz (sav), onlara 'Olduğunuz yerde kalın' diye emreder. Sonra da Safiyye validemizin yüzünden nikabını açarak 'Bakın, bu hanımım Safiyye'dir' der. Sahabe efendilerimiz 'Estağfirullah Ya Rasûlallah, senin hakkında da sû-i zan mı edelim?' dediklerinde, Allah Resûlü: 'Şeytan, insanların kanının dolaştığı yerde dolaşır' buyururlar. (1)

Nakledilen bu hadisenin inceliklerini ele aldığımızda, ilk olarak fedakâr validelerimizin sadıkane hizmet ve muhabbetleri çıkmaktadır karşımıza. İtikâfta bulunan Allah Rasûlü’nün hizmetini yerine getirmede nasıl da bir titizlik ve hassasiyet içindedirler... Mescide gelip O’na yemek getirip varsa ihtiyaçlarını giderirlermiş. Dikkatimizi çekmesi gereken husus, bu esnada Allah Rasulü’nün evde değil de dışarıda olmasıdır. Eşi evde bulunduğu halde hizmetini aksatan ya da yemeğini ihmal eden hanımlar, ayrı bir ders çıkarmalıdır bu olaydan…

Peygamber’in (sav) bu hizmet mukabilinde hanımı Safiyye’ye gösterdiği vefa ve sadakat ise ‘feminizm hastalığı’ ile kadın hakları adına çıngar çıkaranlara örnek mahiyetindedir. “Şayet sen olmasaydın ben bu âlemleri yaratmazdım” sırrına mazhar olan Peygamber (sav), sırf hanımını yolculamak adına yerinden kalkmakta ve ona mescidin dışına kadar refakat etmektedir. Bu hizmetini, bu çabasını karşılıksız bırakmak istememektedir. Yapılan bir hizmet karşılığında bir erkeğin hanımına teşekkürlerini sunması, gönüllerden ağırlığın kalkmasına, bedenlerden yorgunluğun gitmesine sebep olur. “Sizin en hayırlınız eşlerine en güzel davrananınızdır”(2) buyurmuş Peygamber Efendimiz. Eşler arasında karşılıklı iyi niyet ve güzel muamele, sevgi ve saygının en önemli göstergesidir. "Kişi, hanımının yüzüne baktığı vakit, hanım da eşinin yüzüne bakarsa, Allah da her ikisine rahmet nazarı ile bakar. Erkek, hanımının ellerini avucuna alınca, o da eşinin ellerini tutarsa, parmaklarının arasından günahları dökülüp gider.”(3)

Peygamber Efendimiz (sav) mescidin dışına kadar eşlik etmiştir hanımına. Bu esnada iki sahabi de oradan geçmektedir. Peygamber’i (sav) görürler, yanında bir hanım vardır… Ancak hanım nikâb içerisinde olduğu için tanınmamaktadır. Sahabelerin gönüllerinden ne geçer ne geçmez bilinmez ama hızla yüzlerini çevirir ve görmezlikten gelerek yollarına devam etmek isterler.

Zan, gerçeğe dayanmayan, kesinliği ispatlanmamış ihtimaller üzerine hüküm vermektir. Sû-i zan (kötü zannetmek) ise insanın, birisi hakkında kesin bir bilgiye dayanmadığı halde kötü düşüncelere sahip olmasına denir. Kötü zan, şeytan tarafından insanın içine atılmış bir düşüncedir ve sözlerin en yalanıdır.

İmam-ı Şafii Hazretleri bu hadiseyi yorumlarken “Eğer o iki sahabinin aklından ‘Acaba Peygamber bir kadınla mı dolaşıyor?’ diye geçseydi, kâfir olurlardı” hükmünü vermiştir. Karşılarındaki bir Peygamberdir. Canlarını, mallarını, dünya ve ukbâlarını teslim ettikleri Peygamber… Ama “Şeytan da insanın damarlarında kanın dolaştığı gibi dolaşmaktadır.” Yani insanların zaaflarından yararlanarak kalplerine vesvese vermekte ve onları sû-i zanna sürüklemektedir…

Demek ki Peygamber (sav) hakkında ufacık bir sû-i zanda bile bulunmak haramdır. Yalnızca Peygamberler değil, onların varisleri olan evliyaullah için de aynı şey söz konusudur.

Ancak buradan ‘başkaları için sû-i zan edilebilir’ diye bir anlam çıkarılmamalıdır. Allah Rasûlü (sav) "Sû-i zandan çekininiz. Çünkü sû-i zan sözlerin en yalanıdır. Birbirinizin eksikliğini görmeye ve işitmeye çalışmayınız. Birbirinizin özel hayatını araştırmayınız. Menfaatte bencillik yapmayınız. Hasetleşmeyiniz. Birbirinize nefret etmeyiniz. Birbirinize arka dönmeyiniz. Ey Allah'ın kulları! Hepiniz kardeşler olunuz."(4) buyurmaktadır. Peki, bu nasıl olacak? Gerekirse kulaklarımızı tıkayacağız ama Müslüman kardeşimiz hakkındaki olumsuz sözlere kulak vermeyeceğiz; gözlerimizi yumacağız ama kardeşimizin olumsuz yönlerini araştırmayacak, hatalarını görmeye çalışmayacağız. İnsanlar hakkında onların bir sözüne, bir haline, bir hareketine dayanarak peşin hüküm vermeyecek, sû-i zanda bulunup gönlümüzü kirletmeyeceğiz.

Örneğin telefonda konuşurken, olur ya, birden ses kesiliverir ve telefon kapanır. Bizi hemen bir zan kaplar: ‘Acaba telefonu bilerek mi kapattı? Yoksa benimle konuşmak istemiyor mu?’ Hâlbuki kontörünün veya şarjının bitebileceği ihtimali de diğer vardır. Biz bardağın hep boş tarafını görmeyi tercih ederiz. Kardeşimiz için hüsnü zanda bulunmak esasında hiç de zor değildir. Ama hadiste belirtiyor ya; ‘Şeytan, insanın damarlarında kanın dolaştığı gibi dolaşır.’ İşte şeytan için bir fırsat çıkmıştır ve insanın zayıf bir anını yakalamıştır. Sonra verip veriştirmeye başlarız… Unutulmamalıdır ki takva ve güzel ahlak sahibi olmamız, haram kılınmış şeylerden yalnızca fiiliyatta kaçınmakla değil, onları gönlümüzden bile geçirmemekle mümkündür.

Kimsenin hakkında kötü düşünmeyeceğimiz gibi, kimsenin de bizim hakkımızda kötü düşünmesine fırsat vermeyeceğiz. Kötü ve şüpheli düşüncelere sevk edici fiillerden uzak duracağız. Peygamber (sav) de öyle yapmamış mıdır? Hanımı Hz. Safiyye’yi yolcularken yanlarından gelip geçen sahabelere içlerinden bir şey geçebilir endişesiyle 'olduğunuz yerde kalın' diye emrediyor ve sonra da Safiyye annemizin yüzünü açarak 'Bakın, bu benim hanımım Safiyye'dir' yani ‘bir başkası değildir’ diyor ve böylece sû-i zan kapısını kapatıyor.

İşte biz de bu anlayıştan hareketle söz ve davranışlarımızın sağa sola çekilip yanlış yorumlanmasına meydan vermemeli, insanları zan altında bırakmamalıyız. Ve unutmamalıyız ki, günaha girmemekle mükellef olduğumuz kadar başkalarını da günaha sokmamakla mükellefiz.

1-Buhârî, İ’tikâf 11; Müslim, Selâm 23-25
2-İbn-i Mace
3- Feyzü’l-Kadir
4-Sahih-i Müslim