Doğum yeri ve tarihi:
Hacı Mevlüd Baba, Hz.Muhammed’in (sav) Hüseynî nesebinden 29. torunudur. Nüfus kaydına göre doğum tarihi Hicrî 1312/Mîlâdî 1887’dir.
Seyyid Hacı Mevlüd Baba, 20 Nisan 1887 tarihinde, Cumartesi günü (Mevlit Gecesi) Erzurum ili, Horasan ilçesinin Sanamer (Hacı Ahmed) köyünde dünyâya gelmiştir . Anasının adı Nene’dir. Dünyaya geldiği bu ev Seyyid Hacı Ahmed Baba’nın binlerce insanı irşad ettiği Rifâî tekkesiyle iç içedir.
Yöre halkı, Seyyid-i Saadat olan (peygamber soyundan gelen) bu neslin her erkek evladına izzet-i vasıf olarak "Baba", kız evladına ise "Ana" diye hitap etmişlerdir. Bu sözlü gelenek günümüzde de devâm etmektedir.
İsim ve künyesi:
1887 yılı Mevlit gecesi dünyâya geldiğinden, dedesi tarafından ona Mevlüd ismi konulmuştur. Manevî büyüklüklerinden dolayı isimlerinin ardından “baba” hitabı ile “Mevlüd Baba” olarak söylenilmiştir.
Eğitimi:
Mevlüd Baba, bir taraftan dedesiyle olan yakın münasebetinden dolayı şeriata ve tarîkata dâir ilk bilgileri hiç zorlanmadan öğrenir, diğer taraftan Seyyid Hacı Ahmed Baba’nın müridlerinden köyün genç imâmı Abdulgani Efendi'den de Kur’ân-ı Kerîm dersleri alır. Aşır ezberler, Osmanlıca mevlit kitabı okur, inşâ dersleri alır. Arapça yazı dersleri alır, namaz vakitlerinde sırayla müezzinlik yaparlar. Hocası, Mevlüd Baba’nın, terbiyesi ve âdâbıyla olduğu kadar zekâsıyla da diğer talebelerden farklılık arz ettiğini görür ve yetişmesi için büyük gayret gösterir. Abdulganî Hoca, Sanamer’de yedi yıl kalır ve bu süre zarfında eğitim sonuna kadar devâm eder. Birinci Dünya Savaşının patlak vermesiyle Kayseri’nin Maksutlu Köyü’ne hicret etmek zorunda kalmıştır. İki yıl sonra tekrar Erzurum’a dönmüş, Hacı Ahmed Baba’nın bir halifesinin yanına yerleşerek, Erzurum’daki muhtelif medreselerde İslâmi ve Tasavvufî eğitim görmüştür.
Etkilendiği Kişi ve Eserler:
Mevlüd Baba, en başta şeyhi ve dedesi Seyyid Hacı Ahmed Baba’dan çok etkilenmişitir. Hocası Abdulgani Efendi’den de çok şey öğrenmiş ve bu öğrendikleri, yaşamının tümünde etkisini sürdürmüştür. Bunun yanında Seyyid Ahmed er-Rufai (ra) ve özellikle “el-Burhânu’l-Müeyyed” adlı eseri; Seyyid Abdulkadir-i Geylânî (ra) ve eserleri “Sırru’l-esrâr, Fethu’r-Rabbâni (İlahi Armağan)”; İbrâhîm Hakkı Hazretleri ve eseri “Mârifetnâme” Alvarlı Efe ve onun beyitleri, Hayyat Vehbi (Terzi Baba) gibi şahsiyetler etkilendiği isimlerin başında gelenleridir.
Tasavvufa Meyli ve Mürşidi:
Tasavvufa meyletmesinin en önemli sebeplerinden birisi âilesidir. Tasavvufî bir ortamda dünyâya gelip, dedesinin vefâtına kadar böylemanevî bir iklimde büyümüştür. Dedesinin vefâtı üzerine iki yıl da babası Yakub Baba’nın dergâhında tarikat ve tasavvuf bilgilerini öğrenmiştir. Daha sonra bu görevi kendi devâm ettirmiştir.
Mevlüd Baba, dedesi ile olan münasebetini zaman zaman şöyle anlatırdı:
"Beni hiç yanından ayırmazdı. Bazı geceler dergâhta beraber yatardık. Başımı mübârek göğsüne koyar, vücudunun tüm hücrelerinin Allâh’ı zikrettiğini işitirdim. Dedemden aldığım bu manevî feyizle Resulullah’a kadar olan "Silsile-i Rufai"deki dedelerimin isimlerini sayardım. Dervişlerin yanında bu feyizli hal bende cereyân edince, Seyyid Hacı Ahmed Baba bu halimi perdelemek istercesine 'Oğlum deli olmuş komşulardan Hab yağı getirin, içsin de kendine gelsin.' derdi".
Dönemin Büyük Zâtları ile Münasebetleri:
Dönemin büyük zâtlarından Alvarlı Muhammed Lütfî ve Vehbi Efendilerle, Hacı Zarîf Hoca, Râsim Baba, Çögenderli Hacı Sâlih Efendi ve Hacı Sâbit Hocalarla çağdaş olup görüşmeler yapmıştır.
Hayatı:
Dervişlerin büyük arzusuyla köydeki dergâha gelmiş ve yıkılan dergâhı yeniden inşa ettirmiştir. Yaklaşık bir asırlık irşad mekânının temeli de böylece atılmış oldu. Bu mekânda Seyyid Ahmed Baba’dan kalma bir de çilehane bulunmaktadır. Mevlüd Baba sadece köydeki dergâhta irşad faaliyetlerini yürütmemiş, özellikle bahar aylarında başta çevre köyler olmak üzere değişik mekânlarda irşad görevini sürdürmüştür.
1971 yılına kadar köyde yaşamış, aynı yıl Erzurum’a hicret etmiştir. Erzurum’da da müstakil bir ev almış. Üç odalı olan bu evin bir odasını dergâh yapmıştır. Şehir merkezinde bulunan bu ev de ahşap olup, hâlen özüne ve ruhuna uygun olarak kullanılmaktadır. Yüzlerce insanı irşad ettiği bu evin eski ve küçük olması nedeniyle başka bir eve taşınmıştır. 1994 yılına kadar da bu hanede irşad görevini yürütmüştür. Vefatlarıyla bu evi de Hacı Ahmed Baba Camii’ne vakfedilmiştir.
Mevlüd Baba’nın yaşadığı mekânlar, lüks ve gösterişten uzak, tasavvuf felsefesine uygun mekânlar olmuştur. Evlerinde tasavvufun inceliklerini ve sanatını gösteren eşyalar, tablolarda bulunmaktaydı.
Seyyid Mevlüd Baba, ilk önce Zekiye Hanım ile evlenmiş, Mustafa ve Abdulkadir isminde iki oğlu, Rukiye isminde de bir kızı olmuştur. Birinci hanımının vefatından sonra halasının kızı Fatıma Hanım ile evlenmiş, bu evliliğinden Talib, Yakub ve İlhami isminde üç erkek ve Dürdane isminde bir kızı olmuştur. Fatıma Hanım’ın vefatından sonra da Emine Hanım ile evlenmiştir. Emine Hanım’dan herhangi bir çocuk dünyaya gelmemiştir.
Kendisi sıhhatli bir yaşam geçirmiş, hiç doktora gitmemiş ve ilaç kullanmamıştır. Zaten yüz yedi yıl yaşam sürmesi de bunun bir göstergesidir. Mevlüd Baba, yüz yedi yaşına gelmişti. 29 Ekim günü evlatları ve dervişlerinin Kur’an tilavetleri arasında mübarek alınları terlemiş, gözleri yaşarmış, burun kanatları genişlemiş ve asırlık çalışan kalbi, kelime-i tevhid ile son kez atmıştır ve ruhunu Hak’ka teslim etmiştir. 1887
yılında başlayan hayat 29 Ekim 1994 yılında noktalanmıştır.
Mevlüd Baba’nın vefatı, müridleri ve yakınlarını derin bir üzüntüye sevk etmiştir. Yurdun dört bir yanından gelen müridler, dervişler, büyük zâtlar ve yakınları artık Mevlüd Baba’ya son görevini yapmak üzere Erzurum’da toplanmışlardır. Cenaze namazı ikindi namazını müteakip Emir Şeyh Camiinde kılınmıştır. Büyük bir kalabalığın iştirak ettiği cenaze namazını Erzurum’un manevi dinamiklerinden Abdulğafur Has Hocaefendi kıldırır. Namazın akabinde binlerce insanın tefekkür ve tevhidleri ile cenazesi Hacı Ahmed Baba Camii bahçesine getirilerek tekbir ve gözyaşları arasında ebedi istirahatgahına uğurlanır.
GÜLZÂR-I HÂCEGÂN DERGİSİ'NİN 2009 MART SAYISINDA YAYINLANMIŞTIR
